Bilim insanları beynininiz sizden önce okuyor

İnsanların neden bazen kararlarını değiştirdikleri, bazen ise ilk seçimlerinde ısrar ettikleri sorusu, bilim insanlarının uzun süredir ilgi duyduğu konulardan biri. Bu süreç, psikolojide “üstbiliş” (metakognisyon) kavramı üzerinden açıklanıyor. Üstbiliş, kişinin bir görevde ne kadar başarılı olduğunu kendi zihinsel süreciyle değerlendirmesi anlamına geliyor.

Araştırmalara göre, insanlar çoğu zaman kendilerinden şüphe duysalar da, kararlarını değiştirmeye beklenenden daha az eğilim gösteriyor. Ancak değişiklik yapıldığında, bu karar genellikle daha doğru sonuçlar veriyor. Bu yetenek, üstbilişsel hassasiyet olarak tanımlanıyor. İlginç bir şekilde, zaman baskısı altında insanlar ne zaman karar değiştirmeleri gerektiğine dair daha doğru değerlendirmeler yapabiliyor.

Karar değişikliklerinin ne zaman ve nasıl gerçekleştiğiyle ilgili bir başka dikkat çekici bulgu ise beyin taramalarıyla elde edildi. Araştırmacılar, bir deney sırasında kişilerin karar verme anından önceki beyin aktivitelerini inceledi. Sonuç olarak, bir karar değişiminin gerçekleşeceği saniyeler öncesinden tahmin edilebildi.

Bu bulgular, özellikle sağlık ve savunma gibi alanlarda çalışan kişilerin karar verme süreçlerinin iyileştirilmesi açısından önemli bir potansiyel taşıyor. Beyin aktivitesine dayalı eğitimlerle daha isabetli kararlar almak mümkün olabilir.

Peki, insanlar neden daha sık fikir değiştirmez? Bunun en önemli nedenlerinden biri, karar değiştirme sürecinin zihinsel olarak fazladan çaba gerektirmesi. Günlük hayatta çoğu seçim “yeterince iyi” olabilir ve mükemmel olmasına gerek duyulmaz. Örneğin, yanlış bir portakallı içecek markası seçmek büyük bir fark yaratmaz.

Bir diğer neden ise sosyal ilişkilerle ilgili. İnsanlar, sürekli fikir değiştiren kişileri öngörülemez bulabilir ve bu durum güven duygusunu zedeleyebilir. Bu yüzden, bazı kişiler bilinçli olarak fikir değiştirmekten kaçınabilir.

Gelecekte, beyin aktivitesine dayalı karar değişikliği işaretleri tanımlanabilirse, insanların ne zaman fikir değiştirmeleri gerektiğini daha iyi anlamalarına yardımcı olunabilir. Bu da hem mesleki hem de sosyal hayatta daha iyi sonuçlara ulaşmayı sağlayabilir.

Ve Monty Hall problemine geri dönersek: Eğer bir gün böyle bir seçimle karşılaşırsanız, kararınızı değiştirin. Matematiksel olarak, ilk tercihinizi değiştirmek kazanma şansınızı iki katına çıkarır.